یوهان سباستیان باخ (Johann Sebastian Bach) (زادهٔ ۲۱ مارس ۱۶۸۵ – درگذشتهٔ ۲۸ ژوئیهٔ ۱۷۵۰) آهنگساز و نوازندهٔ ارگ و هارپسیکورد اهل آلمان بود. آثار باخ ،دستهٔ آواز، ارکستر و تک‌سازها، تقریباً تمام انواع متفاوت موسیقی دورهٔ باروک را دربرمی‌گیرد. شاهکارهای یوهان سباستیان باخ معرّف اوج موسیقی باروک است. با اینکه او شکل تازه‌ای از موسیقی ارائه نکرد، ولی توانست سبکِ شایع در موسیقی آلمان را با فنون کنترپوان غنی سازد. این فنون، مبنی بر تنظیم چیدمان هارمونیک و موتیف در مقیاس کوچک و بزرگ بود و همچنین سازواری ریتم‌ها و بافت‌های برگرفته از موسیقی کشورهای دیگر چون ایتالیا و فرانسه را شامل می‌شد.
لطافت قوی موسیقی باخ و گستردگی حاصل از هنر وی، او را به‌عنوان یکی از بزرگ‌ترین آهنگسازان غرب در سنت تُنال مشهور ساخت. با توجه به عمق معنایی، قوّت فنی و زیبایی هنرمندانه، آثاری چون کنسرتوهای براندنبورگ، سوئیت‌ها و پارتیتاها برای ساز شستی‌دار، مس در سی مینور، پاسیون به روایت متای قدیس، پیشکش موسیقایی، هنر فوگ و تعداد فراوانی کانتات که ۲۲۰تا از آنها برجا مانده‌است را می‌توان نام برد.
زندگینامه
باخ برآمده از خاندانی پرسابقه در حرفه ی موسیقی بود. پدر پدربزرگ و جد پدری یوهان سباستیان همگی در آلمان ارگ نواز کلیسا یا موسیقی دان شهر بودند. در واقع نام این خاندان مترادف موسیقیدان شهر بود. در مهمانیهای سالانه ی آنها گاه بیش از صد نفر از باخ ها برای برپایی جشن و اجرای موسیقی جمع می شدند. یوهان بیست فرزند داشت که نه تای آنها به بزرگسالی رسیدند و چهارتایشان آهنگ سازانی مشهور شدند. یوهان نخستین درس های موسیقی را احتمالاً از پدر، که موسیقی دان شهر بود، یا از پسر عمویش ارگ نواز کلیسا گرفت. در نه سالگی پدر و مادرش را از دست داد و در خانه ی برادر ارشدش که ارگ نواز شهر مجاور بود ساکن شد.
نوجوانی و جوانی
یوهان در پانزده سالگی خانه برادر را ترک کرد. و راهی شهری دیگر شد. جایی که در آن به مدرسه رفت. و با آواز خواندن در گروه همسرایان کلیسا و نواختن ارگ و ویولن روی پای خود ایستاد. او در هجده سالگی ارگ نواز آرنشتات، شهری نه چندان دور از زادگاهش شد. اما اولیای کلیسا با او ناسازگار بودند. آنها موسیقی باخ را بیش از حد پیچیده می دانستند. و از او درباره ی دیدارهایش با یک «دختر غریبه» در خلوت کلیسا و همراهی آواز آن دختر با ساز بازخواست میکردند.
یوهان در بیست و سه سالگی شغلی بهتر در مولهاوزن یافت و همزمان با آن دختر غریبه – باربارا، دختر عمویش ـ ازدواج کرد. و اینگونه هر دو مسئله را حل کرد. شهرت یوهان به عنوان ارگ نواز با اجراهای ماهرانه اش، پیوسته بیشتر می شد. و معروف شده بود که مهارت پایش بر پدال های ارگ از مهارت انگشت بسیاری از نوازندگان برشستی ها بیشتر است.
او در ۱۷۰۸ ارگ نواز دربار وایمار شد و نه سال در آنجا ماند. و به سرپرستی ارکستر دربار رسید. اما وقتی به جای او موسیقیدانی دیگر را ترفیع مقام دادند تصمیم به ترک آن جا گرفت. دوک وایمار از این خودسری در ترک خدمت چنان خشمگین شد که او را یک ماه زندانی کرد. با این همه، باخ در سراسر زندگی همچنان بر حقش پافشاری کرد و هرگز از مجادله نترسید.
دوران اوج
باخ با سرپرستی موسیقی دربار شاهزاده ی کوتن به پردرآمدترین و عالی ترین منصب زندگی اش رسید. حقوق او آنجا با حقوق یک فرماندهی لشکر که دومین منصب مهم درباری بود، برابری میکرد. باخ شش سال از ۱۷۱۷ تا ۱۷۲۳، سرپرست ارکستر کوچک این شاهزاده با حدود هجده ،نوازنده بود و برای آن موسیقی ساخت. او کنسرتوهای براندنبورک در آن دوران پربار ساخت.
در ۱۷۲۰ همسرش درگذشت و او را با چهار کودک خردسال تنها گذاشت. سال بعد، با آواز خوانی بیست و یک ساله که در استخدام دربار کوتن بود، ازدواج کرد؛ ازدواجی که ظاهراً مانند نخستین ازدواجش موفق بود.
یوهان مردی عمیقاً مؤمن بود؛ در آغاز هر اثر مذهبی اش حروف .J. J .“ اختصار Jesus Java به یاری (مسیح) و در پایان حروف S.D.G مخفف Soli Deo Gloria (فقط خدا درخور ستایش است را می نوشت.
طی دهه ی ۱۷۴۰ دچار ضعف شدید بینایی شد اما همچنان به و تدریس ادامه میداد در ۱۷۵۰ سال مرگش کاملاً نابینا بود.
موسیقی باخ
او در تمام گونه های موسیقی باروک (به استثنای اپرا) شاهکارهایی آفرید. مجموعه ی آثار سازی او قطعه هایی برای ارکستر گروه های کوچک همنواز، و آثاری تک ساز برای ارگ کلاوسن ،کلاویکورد ویولن و ویولنسل را شامل می شود. آثار آوازی بخش عمده آثار او را تشکیل می دهند. او اغلب این آثار را برای کلیسای لوتری و برای پیروان این کلیسا ساخت. او سبک شخصی اش را با استفاده از منابع موسیقایی سه عرصه ی فرهنگی- موسیقایی شکل داد؛ کنسرتوهای ایتالیایی و رقص های فرانسوی را با همان اشتیاقی که به موسيقي کليسايي وطنش آلمان داشت مطالعه کرد.
ویژگی موسیقی باخ
موسیقی باخ از نظر ترکیب بافت چند صدا با هارمونی غنی بی همتاست. در موسیقی او اغلب چندین خط ملودیک که جذابیت موسیقایی یکسان دارند همزمان شنیده می شوند. و در لایه های مختلف آن بسیار چیزها همزمان جریان دارند. موسیقی او را با وجود جاذبه ی فراوان هر کدام از خط هایش توالی آکوردها هدایت می کند. او هارمونی های پیچیده و انباشته از ناهمسازها را خلاقانه تر از معاصرانش به کار گرفت. موسیقی او، که نشان از استادی مبهوت کننده اش در هارمونی و کُنترپوان دارد امروزه نیز سرمشقی برای هنرجویان است. ملودی های او ممکن است بغرنج، پیش بینی ناپذیر و بسیار پرشاخ و برگ باشند. اما یگانگی حالت در آنها همواره با یک پیشرانه ی نیرومند ریتمیک برقرار می ماند. قطعات او، تند یا کند، حرکتی بی وقفه دارند.
تصویر سازی در موسیقی باخ
باخ به نمادپردازی موسیقایی برای تجسّم ایده های مذهبی یا تصویری علاقه مند بود. او در قطعه ای برای ارگ که بر مبنای سرایه ی مدیحه ای به نام Durch Adams Fall (هنگام هبوط آدم) ساخته است، مار فریبنده را با پیچ و تاب ملودي خطهای میانی و هبوط آدم را با پرش هایی پایین رونده در ملودي باس ،به تصویر می کشد. و در قطعه ای دیگر با عنوان “این است ده فرمان مقدس” تم را دقیقاً ده بار عرضه می کند. باخ گاه برای آن که نشان دهد در یک فرم خاص چه میتوانست بکند موسیقی می ساخت. برای مثال، هنر فوگ استادی او در ساختن تمام انواع فوگ را به نمایش میگذارد.
بازیابی شهرت
باخ را در زمان حیاتش گرچه به عنوان برجسته ترین نوازنده ی ارگ و کلاوسن، بداهه نواز، و استاد برجسته ی فوگ می شناختند، هرگز بزرگ ترین آهنگساز آن دوران نمی دانستند. او خارج از آلمان کمتر شناخته شده بود. در دوران بزرگسالی باخ، محبوبیت سبک باروک رو به افول بود. شنوندگان آن زمان موسیقی ای سبک و واضح میخواستند. اما آثار باخ ثقیل، پیچیده، و چند صدا بود. موسیقی باخ پس از مرگش سالها کمابیش به فراموشی سپرده شد و به چاپ نرسید. فقط از آهنگسازان نسل های بعد برخی آثارش را میشناختند و از نبوغش آگاه بودند. در ۱۸۲۹ فلیکس مندلسون (آهنگساز پیانو نواز و رهبر ارکستر پاسیون) سن ماتیوی او را رهبری کرد و به شنوندگان شناساند؛ موسیقی باخ از آن زمان خوراک روح و ذهن موسیقی دانان جدی بوده است.